Fursa, changamoto na mwelekeo wa kilimo cha mkonge Mara

Mkonge

Na Christopher Gamaina
Mara
----------

Mkoa wa Mara una nafasi ya kipekee katika kuchangia kwa kiasi kikubwa uzalishaji wa mkonge nchini Tanzania, ikiwa changamoto zilizopo zitatatuliwa kwa weledi na mikakati ya kisera kuwekwa bayana.

Makala hii ya uchambuzi inatoa mwanga mpya kuhusu nia ya dhati ya viongozi wa serikali mkoani humo, ikiongozwa na Katibu Tawala wa Mkoa, Gerald Kusaya, kushirikiana na Bodi ya Mkonge Tanzania katika kufufua na kuimarisha kilimo cha mkonge.

Kimsingi, inajikita katika nyanja tatu kuu; fursa zilizopo, changamoto zinazokwamisha maendeleo ya zao hilo, na mapendekezo muhimu kwa maendeleo endelevu ya kilimo cha mkonge.

Fursa zilizopo

Wilaya kama Bunda, zenye ukame wa muda mrefu, zina mazingira mwafaka kwa kilimo cha mkonge ambao hustawi zaidi katika maeneo yenye mvua kidogo na joto la wastani.

Hiyo ni fursa ya kipekee ya kugeuza maeneo yasiyo na mazao ya chakula kuwa mashamba ya biashara yenye tija kubwa kiuchumi.

Kwa mujibu wa Mhandisi Mwita Okayo, mkoa wa Mara una idadi kubwa ya wakulima wadogo waliowahi kuhamasishwa kulima mkonge tangu mwaka 2011.

Hilo linamaanisha kuwa tayari kuna msingi wa kijamii – kilichokosekana tu ni mfumo rasmi wa kuwahakikishia soko na bei ya uhakika.

Kwa upande wa serikali kupitia Bodi ya Mkonge, hatua kama kuanzisha vituo vya uzalishaji, kuunda vyama vya ushirika na kuwekeza kwa wakulima wadogo ni dalili kuwa kuna dhamira ya kweli ya kuufufua mkonge kama zao la kimkakati.

Changamoto zilizopo

Changamoto ya msingi iliyopo ni soko la uhakika, hali ambayo ilisababisha wakulima kuvunjika moyo na kuacha kilimo cha mkonge licha ya kuhamasishwa miaka ya nyuma.

Aidha, baadhi yao wanalazimika kwenda kuuza mazao kwa njia za magendo nchi jirani, jambo linalopunguza mapato ya halmashauri na serikali kwa ujumla.

Lakini pia, wakulima wanalalamikia ukosefu wa bei nzuri, jambo linalotatiza uamuzi wao wa kuwekeza muda, rasilimali na nguvu kazi katika kilimo cha mkonge.

Bila kuwa na bei elekezi au mikataba ya mapema ya manunuzi, wakulima wanaona kilimo cha mkonge kama hatari isiyo na tija.

Pia, kama alivyosema Kambona kutoka Bodi ya Mkonge, kutokuwepo kwa sheria ndogo za halmashauri kuhusu mkonge kunachangia biashara holela, upotevu wa mapato na kukosekana kwa takwimu sahihi za uzalishaji.

Mapendekezo

Serikali kwa kushirikiana na Bodi ya Mkonge inapaswa kuweka mfumo wa mikataba ya kilimo baina ya wakulima na wanunuzi. Hii itawapatia wakulima uhakika wa soko, bei na malipo kwa wakati, na hivyo kuchochea uzalishaji.

Kwa upande mwingine, mabaki ya mkonge yanaweza kutumika kutengeneza chakula cha mifugo au bidhaa nyingine za viwandani.

Kikubwa zaidi, kuanzishwa kwa viwanda vidogo vya kuchakata nyuzi na bidhaa mkoani Mara kutaleta thamani ya ziada na kuongeza ajira kwa vijana.

Kingine, serikali iweke bei elekezi ya mkonge na kuanzisha minada ya wazi ya kuuza mkonge kupitia vyama vya ushirika. Hili litapunguza unyonyaji kutoka kwa madalali na kusaidia wakulima kupata faida stahiki.

Sambamba na hayo, ili kuongeza ubora wa mkonge unaozalishwa, ni muhimu kuwapa wakulima mafunzo juu ya kilimo bora, mbinu za kisasa, uhifadhi na usindikaji wa awali wa mkonge.

Mafunzo hayo yanaweza kutolewa kupitia vyama vya ushirika kama WAMACU Ltd, au vituo vya ugani.

Hivyo, kilimo cha mkonge mkoani Mara kinaweza kuchangia pato la mtu mmoja mmoja na taifa kwa ujumla.

Hata hivyo, mafanikio ya sekta hiyo yatategemea sana uwepo wa soko la uhakika, bei nzuri, miundombinu ya masoko, elimu kwa wakulima na ushirikiano wa karibu - kati ya serikali, sekta binafsi na wakulima wenyewe.

Bila hivyo, juhudi za kuhamasisha kilimo cha mkonge zitaendelea kuwa ndoto nzuri isiyotimia, kama ilivyotokea mwaka 2011.

Ni wakati wa kuchukua hatua za kisera zenye mwelekeo wa muda mrefu ili mkoa wa Mara uwe miongoni mwa vinara wa uzalishaji wa mkonge nchini.